มีดคารัมบิต
ด้วยรูปทรงมีดที่มีความคล้ายกับวงจันทร์เสี้ยว ทำให้หลายคนที่พบเห็นมีดคารัมบิตเพียงครั้งเดียวก็จดจำได้ขึ้นใจ อีกทั้งความกะทัดรัดของมีดก็เหมาะแก่การพกพา จะใช้เพื่อต่อสู้ระยะประชิด มีคมโค้งจึงใช้ปาดเฉือน เกี่ยวและแทงข้อต่อเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นข้อต่อบริเวณคอหอย ข้อมือ เส้นเลือดใหญ่ ด้ามจับโค้งรับกับมือผู้ใช้ มีรูสำหรับสอดนิ้วเพื่อป้องกันมิให้มีดเลื่อนหลุดหรือถูกปลดอย่างง่ายดาย
ประวัติความเป็นมาของมีดคารัมบิต
จะว่าไปแล้วมีดคารัมบิตก็มีความละม้ายคล้ายคลึงกับเคียวเกี่ยวข้าวของบ้านเรา นั่นเพราะคุณสมบัติดั้งเดิมของมีดออกแบบมาเพื่อใช้ในการเกษตรแถบอินโดนิเซีย โดยออกแบบให้ลักษณะใบมีดโค้งและคมคล้ายกับกงเล็บเสือ ปลายมีดมีความแหลมสามารถกรีด เจาะ คว้านต้นไม้ ส่วนคมที่โค้งงอนั้นก็ใช้ในการเก็บเกี่ยวพืชผลผลิตทางการเกษตรได้อย่างดี อีกทั้งยังมีห่วงสำหรับสอดนิ้วหรือร้อยเชือกแล้วนำมาสวมเข้ากับข้อมือป้องกันการหลงลืมได้อีกด้วย
มีดคารัมบิตมีประวัติศาสตร์อันยาวนานและเกี่ยวข้องกับชาวมีนังกาเบา (Minangkabau) ซึ่งอาศัยอยู่ทางตะวันของเกาะสุมาตรา พวกเขามีบทบาทสำคัญเป็นอย่างมากในสมัยพระเจ้าอาทิตยวรมัน (พุทธศตวรรษที่ 16) ไม่ว่าจะเป็นด้านการเกษตร การค้าขายกับต่างชาติและศิลปวัฒนธรรม ด้วยเหตุนี้จึงเชื่อว่ามีดคารัมบิตถือกำเนิดจากชาวมีนังกาเบา อีกทั้งบรมรูปพระเจ้าอาทิตยวรมันก็ยังทรงถือคารัมบิตเอาไว้ที่พระหัตถ์ขวาอีกด้วย
…จากเคียวที่เกี่ยวรวง ตวัดควงเป็นมีดคม
พริ้วพรายดังสายลม คารัมบิตมีดชาวนา
…เหล็กกล้าในมือแกร่ง ผสานแรงแห่งศรัทธา
เลือดอาบลงทาบทา ป้องดินฟ้ามาตุภูมิ…
มีดคารัมบิตมีกี่ประเภท แล้วด้ามจับแบบไหนดี
หากแบ่งคารัมบิตจากลักษณะของใบมีด จะแบ่งได้ 2 ประเภท คือ คารัมบิตแบบพับได้และคารัมบิตฟูลแทงก์
- มีดคารัมบิตแบบพับได้ มีข้อดีคือความสะดวกในการจัดเก็บและการพกพา แต่ทั้งนี้คารัมบิตแบบพับจะมีส่วนที่เคลื่อนไหวได้ อาจไม่เหมาะกับการใช้ในงานหนัก จึงมักเป็นมีดสำหรับสะสมมากว่ามีดใช้งานค่ะ
- มีดคารัมบิตแบบฟูลแทงก์หรือมีดใบตาย ส่วนด้ามกับใบจะเชื่อมต่อไม่แยกจากกัน รูปลักษณ์อาจแลดูไม่ทันสมัยเหมือนอีกประเภท แต่มีข้อดีคือไม่ต้องกังวลเรื่องใบมีดโยกคลอนหลังการใช้งานนั่นเองค่ะ
วิธีการตีมีดคารัมบิต
วัสดุอุปกรณ์ที่หาได้ง่ายและนิยมนำมาตีมีดคือเหล็กตลับลูกปืนเก่า ก่อนที่จะตีมีดก็ต้องมาตัดผ่าครึ่งตลับลูกปืนกันก่อน นำไปเผาอบอ่อนทิ้งไว้ในเตาแล้วก็มาเริ่มการตีมีดคารัมบิตจากตลับลูกปืนกันได้เลย
ขั้นตอนการตี
1.พอเผาอบอ่อนสักพักก็เร่งไฟให้แรงขึ้นเพื่อที่จะเริ่มตีดัดค่ะ ซึ่งเหล็กตลับลูกปืนควรเผาให้สีเหล็กส้มสว่างค่อยนำมาตีดัด
2.พอเหล็กเหยีนดตรงแล้วก็มาแต่ทรงค่ะ อย่าลืมพลิกกลับไปมาเพื่อตีดัดไปพร้อมกับการตีแต่งทรงมีด
3.หากต้องการให้มีดโค้งตรงกลางใบ ก็เน้นเผาช่วงกลางใบแต่ตีดัดปลายเพื่อให้งุ้มลง โดยจะรองตีด้วยตลับลูกปืนอีกวง
4.ครั้นพอมีดเริ่มโค้งก็ต้องตีท้องคมทั้งสองด้าน โดยวิธีนี้ก็จะทำให้มีเหยียดตรงขึ้นเล็กน้อยจากความโค้งเดิม ดังนั้น ก็ต้องเผาและดีดัดด้วยวิธีนี้สลับกันไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะได้ทรงมีดเป็นจันทน์เสี้ยวตามที่ต้องการ
5.เหล็กตันท่อนนี้ จะนำมาตีให้ด้ามโค้งเพื่อรองรับกับมือของผู้ใช้งาน ช่วยให้กำมีดได้ถนัดมือ
6.การเจาะด้ามมีดชนิดนี้หากไม่ใช้สว่านแท่นก็ต้องอาศัยเหล็กเจาะ ใช้เขียงไม้รองเจาะเพราะต้องการให้เหล็กเจาะนำศูนย์นั้นสามารถตีทิ่มลงไปได้โดยที่ปลายเหล็กเจาะไม่งอ แต่ทั้งนี้ตัวเลือกที่ดีกว่าคือการใช้โลหะที่โครเมียมสูงอย่างก้านวาล์วมาเจาะจะใช้งานได้ดีกว่าค่ะ
7.เมื่อเหล็กทะลุเข้าหากัน แล้วก็ค่อย ๆ ขยายรูจนกว้างมากพอที่นิ้วจะสอดเข้าไปได้ค่ะ นี่เป็นอีกหนึ่งขั้นตอนสำคัญในการทำคารัมบิตเลยค่ะ คือการตะไบรูให้กลมเพื่อลบรอยหนาม รอยเหลี่ยมเหล็ก เพื่อไม่ให้บาดมือผู้ใช้งานค่ะ
8.ด้วยลักษณะคมมีดโค้งเหมือนวงจันทร์เสี้ยว ในการเปิดคมต้องใช้ตะไบทท้องปลิงหรือตะไบหางหนู
9.เนื่องจากการชุบครั้งนี้ต้องจุ่มมีดลงทั้งใบ จึงต้องใช้ดินจอมปลวกซึ่งมีแร่ธาตุที่จุดหลอมเหลวสูง ถือเป็นดินที่ทนความร้อนได้ดี นำมาพอกด้านบนสันมีดเพื่อป้องกันใบมีดแตก แต่อีกวิธีการชุบที่ใช้กับมีดหน้างุ้มคือชุบด้วยการฟันแตงกวาหรือต้นกล้วย ทว่าพี่ช่างเลือกชุบด้วยน้ำมันเพราะประเมินดูแล้วว่ามีดเล่มนี้ค่อนข้างเปราะ จะต้องเผาด้วยอุณหภูมิที่ต่ำ ชุบด้วยน้ำมันเครื่องหนืดเพื่อให้เกิดการหน่วงอุณหภูมิค่ะ
10.ล้างคราบน้ำมันแล้วนำไปย่างคืนไฟ นำไปลับคมด้วยกระดาษทราย
การสังเกตความแข็งของคมมีดหลังชุบแข็ง
วิธีการตรวจสอบว่ามีดที่เพิ่งชุบไปเมื่อครู่ แข็งหรือไม่ ให้สังเกตง่าย ๆ ว่าหลังชุบเหล็กจะมีความขาวเทาหรือขาวนวลนั่นแสดงว่าใช้ได้ แต่ถ้าเหล็กออกขาวผ่องก็แสดงว่าไฟเกินค่ะ ต้องอบใหม่ ชุบใหม่ อีกวิธีคืออการใช้ตะไบขัดทดสอบคมชุบ ส่วนคมตะไบไม่เข้า แต่ทว่าส่วนสันตะไบขัดเข้าก็นับว่ายอดเยี่ยมค่ะ
วิธีเก็บรักษามีดคารัมบิตทำอย่างไร
ไม่ว่าด้ามคารัมบิตจะทำมาจากเขาสัตว์ ด้ามไม้ หรือแม้แต่คารัมบิตแบบเปลือยด้าม การดูแลรักษาก็จะใช้วิธีการเช็ดให้แห้งหลังการใช้งานแล้วจึงทาเคลือบผิวด้วยวัสดุที่มีส่วนผสมของขี้ผึ้งแท้ จะช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพของวัสดุได้ดี หากต้องการลับคมคารัมบิตก็ควรใ้กระดาษทรายน้ำไล่เบอร์จากหยาบไปจนถึงเบอร์ละเอียด หรืออาจจะใช้หินลับมีดแท่งกลมก็ได้เช่นกันค่ะ
บทสรุป มีดคารัมบิต
ด้ามมีดคารัมบิตที่เป็นรูนั้น นอกจากจะช่วยให้จับมีดได้มั่นคงแล้วก็ยังช่วยให้เหวี่ยงมีดเพื่อเพิ่มระยะการต่อสู้ได้อีกด้วย แต่เนื่องจากมีดคารัมบิตมีคมโค้งซึ่งต่างจากมีดทั่วไปที่เป็นคมตรง หากใช้อย่างไม่ระมัดระวังก็อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อผู้ใช้งานและบุคคลรอบข้างได้ค่ะ
…เอาโค้งเสี้ยวเรียวจันทร์เมื่อดั้นเมฆ มาสรรเสกเรขลักษณ์สลักเสลา
เอาขนง วงงามเมื่อยามเยาว์ มารวมเข้าเรียวโค้งราววงเคียว
…คารัมบิตมีดสั้นอันลือชื่อ ด้ามเหมาะมือปลายมีดใช้กรีดเกี่ยว
มีห่วงคล้องจับถือด้วยมือเดียว คมเหมือนเรียวตาหวานสังหารใจ
ฉัตรสุมาลย์ ภูแต้มนิล ประพันธ์
ชนาณัฏฐ์ ชเณศวรสิทธิ์
นักเขียน ผู้บรรยายเสียง ร้อยเรียงเนื้อหาของชาน่าคราฟต์ Chana Craft
