การตีมีดจากลวดสลิง ตีคนเดียว ด้วยอุปกรณ์ที่หาได้ทั่วไป
ลวดสลิงนำมาตีเป็นมีดและจุ่มกรดกัดปริ้นท์ย่อมต้องเกิดลายอย่างแน่นอน นั่นก็เพราะสลิงประกอบด้วยลวดเหล็กหลายเส้นบิดเกลียวเข้าด้วยกัน เมื่อตีขึ้นรูปเป็นมีดย่อมต้องมีการทบทับกันไปมาหลายชั้น แต่โลหะชนิดนี้จะนิยมเผาด้วยเตาแก๊ส อบชุบด้วยควบคุมอุณหภูมิที่แม่นยำจึงจะทำได้ง่าย ทว่าชาน่า คราฟต์ จะใช้กรรมวิธีแบบช่างมีดพื้นบ้าน ตีมีดจากสลิงให้ชมกันโดยอาศัยแรงของช่างแค่คนเดียวค่ะ
มีดที่ทำมาจากลวดสลิงตียากไหม
“จะหาปลาต้องรู้จักใจน้ำ จะปลูกข้าวต้องรู้จักใจดิน จะตีมีดก็ต้องรู้จักใจเหล็ก” ซึ่งลวดสลิงจะว่าตียากก็ยาก เพราะคุณสมบัติของเส้นลวดสลิงนี้ คือทนทานต่อการเสียดสี ความร้อน และยังสามารถโค้งงอไปตามการรับน้ำหนักวัตถุ ดังนั้น ในการตีสลิงจะแตกต่างจากเหล็กชนิดอื่นอยู่บ้าง โดยเฉพาะขั้นตอนการนวดเหล็ก ที่ต้องเน้นเผาให้เหล็กสว่างและตีให้เร็ว ๆ พร้อมทั้งต้องมีการบิดเกลียวไปด้วยเพื่อป้องกันการคลายเกลียวนั่นเองค่ะ หากผ่านขั้นตอนนี้ไปแล้ว ขั้นตอนการแต่งทรง การชุบ หรือแม้แต่เข้าด้ามฝักก็ไม่ยากแล้ว
การเตรียมลวดสลิงก่อนนำไปตีขึ้นรูป
อุปกรณ์ที่ต้องมี
- ทินเนอร์สำรับทำความสะอาด
- เข็มขัดรัดสายยาง 2 เส้น
- เหล็กข้ออ้อยสำหรับเชื่อมติดกับสลิง
ก่อนอื่นให้ใช้ทินเนอร์ล้างทำความสะอาดและขัดคราบสกปรก คราบจารบีที่เคลือบผิวสลิงออกให้หมดเสียก่อน แล้วนำเชื่อมติดกับเหล็กข้ออ้อย ถ้าหากต้องการตัดสลิงที่เตรียมไว้ให้สั้นลง สามารถใช้เข็มขัดรัดสายยางรัดรอยต่อเอาไว้ก่อน จากนั้นนำไปเชื่อมปลายเพื่อป้องกันการคลายเกลียว และเชื่อมโคนติดกับเหล็กข้ออ้อยเพื่อให้ง่ายต่อการจับบิด
ขั้นตอนการตีลวดสลิงโดยไม่ใช้เครื่องตีมีด
ค้อนที่ชาน่า คราฟต์เลือกใช้เป็นค้อนหลัก คือค้อน 4 ปอนด์ ซึ่งค้อนเดียวจบทุกงานมีด แต่ถ้าหากใครที่ต้องการค้อนสำหรับแต่งทรง อาจจะควักกระเป๋าซื้อค้อน 2 ปอนด์ มาไว้ด้วย ก็จะช่วยให้การตีมีดสะดวกยิ่งขึ้น ในการตีสลิงโดยการเผาด้วยเตาถ่าน ควรเลือกถ่านก้อนเล็กซึ่งจะให้ความร้อนสม่ำเสมอและควบคุมได้ง่ายกว่าถ่านก้อนใหญ่
อุปกรณ์ในการตีมีดสลิงที่ขาดไม่ได้
- คีมล็อก
- คีมจับเหล็ก (คีมปอกมะพร้าวทั่วไปก็ได้)
- ผงบอแรกซ์ 10 น้ำ
1.การเผาเหล็กเพื่อโรยบอแรกซ์
โดยการเผาในขั้นตอนแรก จะเผาให้เหล็กร้อนเพื่อให้สามารถยึดเกาะกับผงบอแรกซ์ที่โรยลงไปได้ จากนั้นก็นำเข้าเตาเผา เร่งไฟให้แรงขึ้น
2.การตีนวดป้องกันสลิงคลายเกลียว
เผาสลิงจนสีออกสว่าง ก็นำมาตีนวดเบา ๆ เพียงเพื่อประสานเกลียวให้แน่น พอสีเริ่มเปลี่ยนเป็นแดงก่ำซึ่งบ่งบอกว่าสลิงคลายความร้อนก็โรยบอแรกซ์แล้วเอาเข้าเตาเผาใหม่ค่ะ
3.บิดเกลียวสลิงด้วยคีมล็อก
ในการบิดเกลียวสลิง พี่ช่างอาศัยแค่คีมล็อกหนีบปลายด้ามเหล็กข้ออ้อย ในขณะที่คีมปอกมะพร้าวจะคีมจับลวดสลิงที่ถูกเผาจนแดงสว่าง จากนั้นเกร็งแขน กลั้นหายใจ บิดสุดแรงตามแนวตามแนวเกลียวเดิมให้แน่นขึ้น
4.หมุนข้อมือขณะตีมีด
เมื่อมั่นใจแล้วว่าสลิงจะไม่คลายเกลียวแน่แล้ว ก็ไม่จำเป็นต้องใช้คีมบิด ทว่าในการตียืดจะต้องหมุนข้อมือไปด้วย เสร็จสิ้นขึ้นตอนการตีดนวดตียืดเหล็ก ส่วนจะตีขึ้นรูปให้เป็นรูปทรงใดนั้นก็สุดแท้แต่ความต้องการของช่างมีดแล้วค่ะ ซึ่งชาน่าคราฟต์ได้รวบรวมชมวิธีการตีมีดทรงต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการตีดาบศอก มีดตอกบาร์เลื่อย มาไว้ในเว็บไซต์ให้แล้ว
มีดสลิงควรชุบน้ำมันหรือชุบน้ำเปล่า
หลังจากขัดแต่งใบมีดแล้ว การชุบมีสลิงนั้นพี่ช่างจะชุบด้วยน้ำเปล่าค่ะ แต่พี่ช่างให้ความเห็นว่าการชุบสลิงด้วยน้ำมันจะให้ประสิทธิภาพที่ดีกว่า ทั้งในด้านการเกิดลายและความยืดหยุ่น ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความถนัดและความชอบของช่างแต่ละคนด้วย หากต้องการให้มีดขึ้นลายก็ให้นำไปชุบในน้ำกรดกัดปริ้นท์ ถ้าลายไม่ชัดก็ขัดด้วยกระดาษทรายน้ำแล้วชุบอีกรอบค่ะ
…ประสานลวดต้องใช้ไฟแรงร้อน ผ่านแรงค้อนแรงคนตีจนแน่น
คนหมู่มากแม้รวมอยู่ร่วมแดน จะหวงแหนสามัคคีเมื่อมีภัย
…ไฟก็คืออุปสรรคอันหนักหน่วง ที่โหมห้วงสุข-ทุกข์ยุคสมัย
แต่เชื่อเถิดเหล็กกล้าประชาไทย จะหลอมใจแข็งกล้ายิ่งกว่าเดิม…
ฉัตรสุมาลย์ ภูแต้มนิล ประพันธ์
ชนาณัฏฐ์ ชเณศวรสิทธิ์
นักเขียน ผู้บรรยายเสียง ร้อยเรียงเนื้อหาของชาน่าคราฟต์ Chana Craft
